Karaciğerimiz Hakkında
Karaciğer nerededir ve neye benzer?
Karaciğer, karın boşluğunun üst sağ kısmında, diyaframın (göğüs ve karnı ayıran bir kas tabakası) altında ve mide, sağ böbrek ve bağırsakların komşuluğunda yerleşik bulunmaktadır. Karaciğerin alt kısmında safra kesesi vardır.
Bir koni görünümünde olan karaciğer, yaklaşık 1-2 kilogram ağırlığında olan koyu kırmızımsı-kahverengi bir organdır. Karaciğere kan sağlayan iki ayrı kaynak mevcuttur:
- Karaciğer atardamarından (hepatik arter) oksijenli kan içeri akar
- Portal damardan, besinden zengin kan içeri akar
Karaciğer, her zaman vücudun kan akımının yaklaşık 500 ml'sine (%13) sahiptir.
Karaciğer Anatomisi
Karaciğer, her ikisi de binlerce lobcuktan oluşan sağ ve sol loblar olmak üzere iki ana lobdan oluşmaktadır. Bu lobcuklar, küçük kanallara bağlıdır ve küçük kanallar daha büyük kanallara bağlanarak ana karaciğer kanalını oluşturur. Karaciğer kanalı, karaciğer hücreleri tarafından oluşturulan safrayı, safra kesesine ve onikiparmakbağırsağına (ince bağırsağın ilk bölümü) taşır.
Karaciğerin fonksiyonu nedir?
Karaciğer, kandaki birçok kimyasal maddeyi düzenler ve karaciğerden atık maddelerin taşınmasına yardımcı olan "safra" adı verilen bir ürün salgılar. Mide ve bağırsaklardan çıkan kanın tamamı karaciğerden geçer. Karaciğer bu kanı işler ve besin ve ilaçları parçalayarak vücudun geri kalanı için kullanımı daha kolay olan formlara ayırır.
Karaciğerin 500 hayati fonksiyonu
- Yağ sindirimi için safranın atılması
- Kandan ilaç, kimyasal maddeler ve alkolün temizlenmesi
- Fazla glikozun nişasta olarak depolanması
- Safra ile atıkların atılması
- Protein ve kolesterol sentezi
- Kan pıhtılaşması
- Enfeksiyonakarşı bağışıklık
Karaciğerin işlevleri nelerdir?
- Enfeksiyona karşı bağışıklık
- Protein ve kolestrol sentezi
- Safra ile atıkların atılması
- Kan pıhtılaşması
- Kandan ilaç, kimyasallar ve alkolün temizlenmesi
- Fazla glikozun nişasta olarak depolanması
- Yağ sindirimi için safranın atılması
Karaciğer vücuttaki en karmaşık ve metabolik olarak en aktif organdır. Beş yüzden fazla yaşamsal fonksiyon sergiler. Önemli fonksiyonların bazıları şunlardır
- Enfeksiyona karşı bağışıklık sağlar. Karaciğer hasar görürse, enfeksiyon oluşması daha olasıdır.
- Vücuttaki çoğu önemli proteinin ve ayrıca kolesterol ile tüm vücut yağlarının taşındığı lipoprotein adı verilen özel yağ formlarının oluşturulduğu fabrikadır.
- Kanı birçok kimyasal madde, ilaç ve alkolden temizler.
- Bağırsağa safra salgılar. Safra, yağların sindirilmesi için çok önemlidir ve ayrıca vücut atıklarının atılmasında görev alır.
- Önemli proteinler üreterek kanın pıhtılaşmasını düzenler.
- Açlık durumunda kullanılabilecek, nişasta formunda (glikojen) ilave şeker (glikoz) depolar.
Karaciğeri özgün kılan nedir?
Rezerv
Karaciğerin %70'i alınsa bile karaciğer fonksiyonları normal kalır (geriye kalan %30'unun sağlıklı olması koşuluyla). Dolayısıyla, karaciğer kanseri olan kişilerde, kanserli karaciğerin büyük bölümleri karaciğer fonksiyonu hasar görmeden veya bozulmadan çıkartılabilir. Benzer şekilde, nakil amaçları doğrultusunda karaciğerin yarısından fazlası karaciğer fonksiyonunda bozulma veya başka bir ciddi hasar olmaksızın donörden alınabilir.
Yenilenme
Karaciğer, büyük bölümleri alındıktan sonra kendisini yenileyebilen vücuttaki tek organdır. Karaciğerin küçük kalıntıları, birkaç hafta içerisinde normal boyutuna ulaşabilir. Bu nedenle, yaşayan donörlerden ve karaciğer tümörlü kişilerden büyük karaciğer parçaları güvenle çıkarılabilir.
Bu durum, karaciğerin kısa sürede büyüyerek normal boyutuna ulaşması nedeniyle, karaciğerin yarısının karaciğer yetmezliği olan hastalara başarıyla nakledilmesini de açıklamaktadır.
